Το μακρινό ταξίδι του χαρταετού

ξεκίνησε από την μακρινή Κίνα πριν από 2.400 χρόνια περίπου. Η εφεύρεσή του προήλθε από ένα τυχαίο γεγονός. Λέγεται ότι οι Κινέζοι εμπνεύστηκαν και έφτιαξαν τον χαρταετό εξαιτίας του πανιού μιας βάρκας που σκίστηκε και έφυγε μακριά παρασυρόμενο από τον άνεμο. Το υλικό κατασκευής του την εποχή εκείνη δεν ήταν το χαρτί αφού μέχρι τότε δεν είχε εφευρεθεί αλλά υφάσματα από μετάξι δεμένα με μπαμπού.Συνήθιζαν να του δίνουν τη μορφή δράκου και πολλοί έδεναν πάνω σε αυτούς χαρτάκια, όπου έγραφαν τις συμφορές και τις αρρώστιες και τους άφηναν να φύγουν μακριά, ενώ άλλοι έστελναν με αυτό τον τρόπο τις ευχές και τις επιθυμίες τους πιστεύοντας ότι θα εισακουστούν. Κάποιοι άλλοι προσάρμοζαν στο κεφάλι του χαρταετού τους μικρές φλογέρες για να σφυρίζουν και να διώχνουν τα κακά πνεύματα, ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που ύψωναν ομαδικά τους χαρταετούς τους στον ουρανό κι έψαλλαν ύμνους. Σιγά σιγά άρχισαν να τους πετούν για διασκέδαση διακοσμώντας τους με μοναδικά σχέδια, δημιουργώντας έτσι μοναδικά έργα τέχνης. Η τέχνη αυτή γρήγορα διαδόθηκε και σε άλλους ανατολικούς λαούς, όπως στους Ινδούς, τους Ινδονήσιους και τους Ιάπωνες.Παρόλα αυτά, όπως φαίνεται και από ένα αγγείο της κλασσικής εποχής ο αετός ή αλλιώς σαΐτα ήταν γνωστός και στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, καθώς απεικονίζεται ένα κοριτσάκι να ετοιμάζεται να πετάξει μια σαΐτα. Μάλιστα και ο μαθηματικός και αρχιμηχανικός της αρχαιότητας Αρχύτας έκανε χρήση του χαρταετού στη μελέτη της αεροδυναμικής και λέγεται πως είναι ο εφευρέτης του. Πάντως στην Ευρώπη εμφανίστηκε τον 9ο με 10ο αιώνα χάρη στις εμπορικές συναλλαγές των εμπόρων της Δύσης με τους λαούς της Άπω Ανατολής.

Τα νεότερα χρόνια χαρταετοί εμφανίζονται στη Γερμανία του 1450 και στην Ισπανία του 1606. Μάλιστα ένας Ισπανός καλόγερος αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι οι χαρταετοί χρησιμοποιούνταν σαν παιχνίδι την εποχή του Πάσχα.Τα παιδιά των πλούσιων οικογενειών της Ευρώπης είχαν τη δυνατότητα να αγοράζουν το απαραίτητο χαρτί για την κατασκευή του χαρταετού τους, που εκείνη την περίοδο αποτελούσε είδος πολυτελείας.Στην Ελλάδα ο χαρταετός ως παιχνίδι εμφανίστηκε στα λιμάνια της Ανατολής και συγκεκριμένα στη Σμύρνη, Χίο και τη Κωνσταντινούπολη, αργότερα στα Επτάνησα, στη Σύρο και την Πάτρα. Ο χαρταετός λοιπόν έγινε πρώτα παιχνίδι στα μεγάλα αστικά κέντρα της εποχής, όπου υπήρχαν τα απαραίτητα υλικά για να φτιαχτεί (σπάγγος, λεπτά καλάμια, χαρτί) και αργότερα και στα χωριά, όπου τα παιδιά τον έφτιαχναν με πιο πρόχειρα υλικά, όπως χαρτί από τον μπακάλη, νήμα από κουβάρι κ.α.

Ωστόσο ο χαρταετός δεν ήταν πάντοτε παιχνίδι αλλά κατά τη μακρά πορεία του χρησιμοποιήθηκε ποικιλοτρόπως:

     Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν, ένας στρατηγός χρησιμοποίησε έναν χαρταετό μ’ έναν ιδιαίτερα έξυπνο και ενδιαφέροντα τρόπο. Προκειμένου να καταλάβει με τον στρατό του ένα παλάτι, έπρεπε να σκάψει ένα υπόγειο τούνελ. Μη γνωρίζοντας, όμως, το μήκος που θα έπρεπε να έχει το τούνελ, πέταξε τον χαρταετό έως πάνω από το παλάτι, κρατώντας την άκρη του νήματος στο σημείο απ όπου θα ξεκινούσε το τούνελ, και έτσι έκανε τους απαραίτητους σχετικούς υπολογισμούς.

  Ένας αυτοκράτορας της Κίνας ο Γουέν Χσουν ασχολήθηκε με τις πτήσεις χαρταετών φτιαγμένους από μπαμπού. Ως «επιβάτες» στα πειράματα πτήσης του χρησιμοποιούσε τους κρατούμενούς του. Όσοι ήταν τυχεροί και επιζούσαν, αποκτούσαν την ελευθερία τους. Αναφορές για επανδρωμένες πτήσεις χαρταετών υπάρχουν και από τον Μάρκο Πόλο.

  Ο Σκωτσέζος μετεωρολόγος Alexander χρησιμοποίησε χαρταετούς με θερμόμετρα το 1749, ώστε να υλοποιήσει μελέτες της ατμόσφαιρας και του ηλεκτρισμού, αλλά ακόμα και για αεροφωτογραφίσεις. Έσωσε ναυαγούς, έστειλε στρατιωτικά σήματα, κίνησε κάρα, ακόμα και αυτοκίνητα.

  Το 1752 Βενιαμίν Φραγκλίνος εκτέλεσε το διάσημο πείραμα με τον χαρταετό, προκειμένου να αποδείξει ότι οι αστραπές δεν είναι τίποτα άλλο παρά στατικός ηλεκτρισμός.

  Πειράματα με χαρταετούς χρησιμοποίησε από το1799 ως το 1809 ο George Cayley, για την κατασκευή μηχανής που θα μπορούσε να μεταφέρει στον αέρα ανθρώπους.

  Το 1880 ο Αυστραλός Hargrave σχεδίασε τεράστιο αετό για μετεωρολογικές παρατηρήσεις.

  Με τη βοήθεια χαρταετών ανύψωνε ανεμόμετρα το 1833 ένας Βρετανός για να μετρήσει τις ταχύτητες των ανέμων σε διάφορα υψόμετρα.

  Οι πρώτες αεροφωτογραφίες τραβήχθηκαν το1887 από τον Ε. Β. Archibald με τη χρήση χαρταετών.

  Κατά την διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων οι χαρταετοί χρησιμοποιήθηκαν σαν συσκευές παρατήρησης. Το πεδίο οράσεως των γερμανικών υποβρυχίων στο επίπεδο της θάλασσας περιοριζόταν στα 8 χιλιόμετρα, όμως όταν ανύψωναν έναν παρατηρητή στα 400 πόδια, τότε το πεδίο οράσεως αύξανε στα 40 χιλιόμετρα.

  Προφορική παράδοση αναφέρει ότι η κατασκευή της μεγάλης γέφυρας του Νιαγάρα ξεκίνησε αφού πρώτα έριξαν απέναντι με “αετό” το πρώτο σχοινί. 

  Ακόμη και διασώσεις ναυαγών πραγματοποιήθηκαν με τη συμβολή χαρταετών. Το ναυαγοσωστικό καλώδιο ρίχνονταν στους ναυαγούς με χαρταετό.

Υπάρχουν στον κόσμο πολλά είδη και σχέδια χαρταετών και πάρα πολλοί καλλιτέχνες αποτύπωσαν το θέμα αυτό στις ζωγραφιές τους. Προτείνω λοιπόν να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με έργα μεγάλων καλλιτεχνών και παρατηρώντας τους πίνακες να επιλέξουν όποιον τους αρέσει και να τον περιγράψουν στους συμμαθητές τους.

Στη συνέχεια το επικρατέστερο έργο Τέχνης να γίνει αντικείμενο λεπτομερέστερης παρατήρησης από το σύνολο ρης τάξης με εστίαση στον χαρταετό. 

Αν υπάρχουν περισσότεροι επικρατέστεροι πίνακες μπορείτε να χωρίσετε την τάξη σε δύο ομάδες και η κάθε μια ομάδα να μετρήσει τους χαρταετούς που έχει η εικόνα του, να παρατηρήσει τη θέση των χαρταετών στο έργο του και να μελετήσει τα χρώματα.

Τα παιδιά μπορούν να παρουσιάσουν στην ολομέλεια τις παρατηρήσεις τους και να συγκρίνουν τα δύο έργα τέχνης ως προς το πλήθος των χαρταετών, ως προς το μέγεθος τους, τα χρώματά τους κ.α.

 Κατασκευή του δικού μας χαρταετού

  

Δίνουμε στα παιδιά ένα τετράγωνο χαρτί από χαρτί του μέτρου και τα αφήνουμε να ζωγραφίσουν ό,τι θέλουν με κηρομπογιές. Στη συνέχεια κολλά με γύρω γύρω χρωματιστά γκοφρέ χαρτιά, βάζουμε σπάγγο και ουρίτσα και καλό πέταγμα.

 ΚΑΛΑ ΝΑ ΠΕΡΑΣΕΤΕ